Naissus-najveći grad Rimske provincije Gornja Mezija (Moesia Superior), godina 268. p.n.e. tu će se odigrati jedna od najkrvavijih bitaka u rimskoj ratnoj istoriji. Horde Gota krajem 267. i početkom 268. god. prelaze Dunav i počinju sa pustošenjem i pljačkanjem rimske provincije Panonija (Pannonia), gde totalno uništavaju nekoliko gradova do temelja.
U proleće iste godine imperator Galenije (Galenius) je vojnom akcijom potukao Gote na njihovoj teritoriji u nastojanju da suzbije njihovu tendenciju za prelaskom na druge rimske provincije, ali su unutrašnja trvenja i pobune u carstvu dovele do nemogućnosti da se plan sprovede do kraja i spreči da Goti prodru dublje u teritoriju Rima. Prilično okuraženi pobedama, Goti nastavljaju sa laganim prodorom u druge provincije na Balkanu tokom celog leta 268. god. pa Rimski senat već veoma zabrinut rešava da Gote sačeka i prekine njihovo osvajanje.
Od naoružanja koristili su drvene štitove, dvosekle mačeve srednje dužine, kratka koplja pogodna za bacanje, luk i strele koje su sudeći po vrhovima koji su pronađeni u artefaktima imali oblik lovorovog lista. Ipak, ne toliko neorganizovano velike formacije Gota ali i Herula, Peukina kao i Gepida kreće u pohod na rimsku teritoriju. Imperator Galenije, budući car Klaudije II i general Aurelije sakupljaju trupe kod antičkog Naissusa sa ciljem da jednom za svagda otklone opasnost. Oni kreću u brzom tempu iz Italije pa preko Sirmiuma i Viminacijuma dolaze u oblast Naissusa.
U kampanju su uključene jedne od najboljih i najiskusnijih Rimskih legija toga doba. Na bojno polje Galenije izvodi novoformiranu mobilnu armiju comitatus koja je sastavljena uglavnom od pretorijanaca i formacije vexillationesa, trupa formiranih pri rimskoj vojsci da ad hoc spreče eventualne krize na rimskim granicama. Legionari su bili iz sledećih legija: II Parthica, I Minervia, XXX Ulpia Victrix, VIII Augusta, XXII primigenia, I, II, i III Italica, X, XIII, XIV Gemina, I i II Adiutrix, IV Flavia Felix, VII i XI Claudia i V Macedonica.
Do borbe je došlo septembra meseca 268. god. kada su Goti masovno krenuli na oblast Naissusa u hordama, nevični taktičkom ratovanju ali okuraženi svojom masovnošću. Bitka se razvila sa obe strane reke Nisse (danas Nišava ), preteći što se i obistinilo da se pretvori u pravi masakr. U samom startu bitke dalmatinska konjica razbila je napad teških Gotskih konjanika koji su krenuli u juriš nadajući se da će njihova masovnost da razbije prvu liniju Rimske odbrane što se nije desilo. To je naišlo na iznenađenje kod Gota pa su oni počeli da se povlače prema svom baznom logoru, ali je rimska vojska ovo iskoristila za kontraofanzivu pa je u pravom haosu koji je nastao udarom legija ubijeno i ranjeno između 30000 i 55000 Gota dok je više hiljada zarobljeno. Većina zarobljenih Gota našlo se u službi Rimske vojske tokom ratnih kampanja Klaudija II i Aurelijana. Klaudije posle ove pobede dobija epitet Ghoticus-Gotski. Ova pobeda Rimljana zaustavila je Gote tako da skoro čitav vek nisu prelazili granicu sa Rimskom imperijom ali je došlo i do nepovoljne okolnosti po Rimljane koji su morali da napuste provinciju Daciu koju su naselili Zapadni Goti. Ipak Rimska vojska sprečila je veliku najezdu koja je pretila da uzdrma carstvo koje ulazi u jedan nestabilan period.
Neke od legija koje su učestvovale u bici kod Naissusa i koje se smatraju okosnicom armije u to vreme:
LEGIO II PARTHICA
Ovo je rimska legija koja je stvorena u vreme imperatora Septimusa Severagodine 197. za potrebe kampanje protiv parćanskog kraljevstva. Legija je bila aktivna do početka V veka. Simboli legije bili su bik i kentaur. Njen sastav činila je pešadija koja je u borbi bila podržavana konjicom što je prosečno brojalo oko 3500 ljudi.
Garnizoni u kojima je ova legija bila stacionirana:
Castra Albana, Italija od 197. do 218.
Agamea, Sirija od 218. do 234.
Moguntiacum, Germania Superior od 234. do 238.
Castra Albana od 238. do početka V veka
Bezabde, Mesopotamia oko 360.
Cepha, Mesopotamia oko 400.
Bila je poznata i pod imenima:
Parthica do 197.
Pia Fidelis Felix Aeterna „zauvek odana, lojalna i blagoslovena“ do 218.
VI Fidelis VI Pia ,“šest puta lojalna šest puta verna“ pre 260.
Bitke u kojima je učestvovala:
Parćanska kampanja Septimija Severa 197. god.
Severova britanska kampanja 208. do 211.
Karakalina Alemanska kampanja 213. god.
Sasanidska kampanja Aleksandra Severa 231. god.
Opsada Bezabde 360. god.
LEGIO XXX ULPIA VICTRIX ( Victrix-pobednička, Ulpia-familijarni naziv Trajana)
Rimska legija formirana za vreme imperatora Trajana100. godine u vreme njegovih ratova protiv Dačana. Bila je aktivna i u odbrani granice na reci Rini (Rhina) u provinciji Germanija početkom V veka. Prvi bazni kamp legije bio je u provinciji Dačiji na Dunavu a kasnije su legionari iz ove legije imali učešća u kampanji koju je preduzeo Trajan protiv Parćana. Amblemi, simboli legije bili su Neptun i Jupiter.
Godine 122. dislocirana je u Colonia Ulpia Trajana (moderni Ksanten (Xanten-Nemačka)) u provinciji Germania Inferior, gde je ostala sledećih nekoliko vekova.
Jedne od glavnih aktivnosti bile su joj izgradnja infrastruktura i poslovi policijskog karaktera..
U II veku i početkom III veka prelazi u Partiju, Galiju a zatim u Mauritaniju kao i druge Rimske provincije s obzirom da je situacija u provinciji Germani Superior bila mirna. U građanskom ratu 193. god. podržala je Septimija Severa koji im je dodelio titulu „Pia Fidelis“ – verna i lojalna.
Služila je i imperatora Aleksandra Severa u kampanji protiv Sasanida i davala podršku Galskom kraljevstvu pod postimusom (Postimus) 260-274.
Sa reorganizacijom rimske vojske (Konstantin I Hlor) legija je imala ulogu granične jedinice a sa pojavom comitanensses-a gubi svoju pravu funkciju a već kolapsom Rimske granične linije legija biva rasformirana.
LEGIO VIII AUGUSTA
Ovu legiju formirao je Julije Cezar kao jedinicu koja bi bila direktno u službi Rima oko 400. godine. Borila se pod Cezarom u Galskim ratovima i pratila ga pošto je prešao rubikon u njegovim borbama sa Pompejem u bitci kod Farsale. Nalazila se u Egiptu kada ga je Cezar predao na upravu Kleopatri. Godine 47. kako je zabeleženo legija je uzela učešće u bitci kodtapsusa (Thapsus-moderni Tunis). Godine 44. legija mu je pomagala da zadrži kontrolu nad Imperijom i ovu lojalnost on je nagradio dajući joj kognomen Augusta (cognomen – „poznata pod imenom“). Bila je učesnik u invaziji Rima na Britaniju. Godine 69. nazvane još i „godina četiri imperatora“ posle samoubistva tiranina i imperatora Nerona, legija sw našla pod komandom Vitelijusa jednog od svrgnutih imperatora. Nakon toga dislocirana je na granicu kod reke rine gde je dugo bila u službi. Pod Septimijem Severom borila se i u Partiji. Po nekim izvorima još je bila aktivna u IV veku n.e. na jednom od limesa. To bi značilo da je istorija ove legije duga čitavih 400. god. kontinuirane službe. Godine 371. bila je prema određenim izvorima koji su pronađeni na natpisima, stacionirana u Argentoratum-u (današnji Strazburg) u tadašnjoj rimskoj provinciji Germania Superior. Kasnije je rimski general Stilicho vratio mnoge legije u Italiju kako bi je odbranio od invazije Vizigota između ostalih i ovu jedinicu.
Prema „Nottitia Dignitatum“ oko 420. god. jedna jedinica koja bi se mogla identifikovati kao Legio VIII Augusta još je bila aktivna u Italiji pod komandom jenog Magister Pedituma, i da je iz comitaenses promovisana u palatina status.
Piše: Vladan Stojiljković
Copyright © NišCafe 2007
Â
